Tsjernobyl is hier overal. We zitten hier in het gebied waar in 1986 de meeste fall out terecht is gekomen. Op het kaartje zie je dat van Cesium-137, maar er zijn veel meer radioactieve stoffen naar beneden gekomen. Hoe donkerder de kleur, hoe erger. Wij reisden via de rode lijn op het kaartje. Kortlevende zoals Jodium-131 komen nu niet meer in de natuur voor, maar in de eerste dagen na de ramp hebben die bij vele duizenden mensen schildklierkanker veroorzaakt. Een half miljoen Wit-Russen heeft schildklierproblemen. Dat was te voorkomen geweest als een alerte overheid – toen nog de Sovjet-Unie – direct gewone jodiumtabletten beschikbaar had gesteld. Schoorvoetend is toegegeven dat ook Plutonium is vrijgekomen. Plutonium werd gebruikt voor atoomwapens en kent een halfwaardetijd van maar liefst 240.000 jaar.
De Wit-Russen houden erg van paddestoelen en verzamelen die graag in het bos. Ook in paddestoelen verzamelt zich radioactiviteit. Dus staan aan de randen van bossen borden met het internationale teken voor radioactiviteit. Wij brengen wel de nacht door in die bossen, maar eten daar geen bramen, frambozen en plukken geen paddestoelen. Ook tanken we in dit gebied geen water en letten op waar we onze fruit, groenten, melk en kaas kopen. Volgens de reisgids is er een geruststellende gedachte: de overheid van Wit-Rusland monitoort de situatie…
Een gevolg van Tsjernobyl is ook dat de mensen hier niet rustig wonen. Ze maken zich zorgen over hun eigen gezondheid, maar ook die van hun kinderen. De bevolking van Belarus – nu 10 miljoen – krimpt sowieso al met 0,4% per jaar, maar in deze gebieden is het nog veel meer. Dat betekent dat vooral de jongeren wegtrekken, er nauwelijks meer baby’s worden geboren en de bevolking dus zowel snel krimpt als vergrijst. Op de foto het stadje Vetka, van 40.000 inwoners naar 7200 gegaan.
Radioactiviteit: je ziet het niet, je ruikt het niet, je hoort het niet, je proeft het niet. En toch is het overal. Het is hierdoor genieperiger dan grote chemische vervuilingen. Slechts mondjesmaat is er internationale aandacht – en geld ! – voor dit probleem. Wel heeft de EU zojuist 1 miljard euro beschikbaar gesteld aan Oekraïne om een nieuwe sarcofaag om de verwoeste reactor te bouwen. De eerste is na 25 jaar “trouwe” dienst ernstig gaan scheuren, waardoor er weer nieuwe radioactiviteit vrijkomt.
Vertaling: Radioactieve milieuverontreiniging! Het plukken van paddestoelen en bessen alleen met verplichte toestemming van radiometrisch centrum. Controle!
Relativerend: een week verblijf in deze regio staat qua radioactiviteit gelijk aan één transatlantische vlucht.