Besmetting met Cesium-137 door ramp Tsjernobyl.

Tsjernobyl is hier overal. We zitten hier in het gebied waar in 1986 de meeste fall out terecht is gekomen. Op het kaartje zie je dat van Cesium-137, maar er zijn veel meer radioactieve stoffen naar beneden gekomen. Hoe donkerder de kleur, hoe erger. Wij reisden via de rode lijn op het kaartje. Kortlevende zoals Jodium-131 komen nu niet meer in de natuur voor, maar in de eerste dagen na de ramp hebben die bij vele duizenden mensen schildklierkanker veroorzaakt. Een half miljoen Wit-Russen heeft schildklierproblemen. Dat was te voorkomen geweest als een alerte overheid – toen nog de Sovjet-Unie – direct gewone jodiumtabletten beschikbaar had gesteld. Schoorvoetend is toegegeven dat ook Plutonium is vrijgekomen. Plutonium werd gebruikt voor atoomwapens en kent een halfwaardetijd van maar liefst 240.000 jaar.

We komen hier uit een radioactief bos.

De Wit-Russen houden erg van paddestoelen en verzamelen die graag in het bos. Ook in paddestoelen verzamelt zich radioactiviteit. Dus staan aan de randen van bossen borden met het internationale teken voor radioactiviteit. Wij brengen wel de nacht door in die bossen, maar eten daar geen bramen, frambozen en plukken geen paddestoelen. Ook tanken we in dit gebied geen water en letten op waar we onze fruit, groenten, melk en kaas kopen. Volgens de reisgids is er een geruststellende gedachte: de overheid van Wit-Rusland monitoort de situatie…

Verlaten overheidsgebouw in Vetka.

Een gevolg van Tsjernobyl is ook dat de mensen hier niet rustig wonen. Ze maken zich zorgen over hun eigen gezondheid, maar ook die van hun kinderen. De bevolking van Belarus – nu 10 miljoen – krimpt sowieso al met 0,4% per jaar, maar in deze gebieden is het nog veel meer. Dat betekent dat vooral de jongeren wegtrekken, er nauwelijks meer baby’s worden geboren en de bevolking dus zowel snel krimpt als vergrijst. Op de foto het stadje Vetka, van 40.000 inwoners naar 7200 gegaan.

Radioactiviteit: je ziet het niet, je ruikt het niet, je hoort het niet, je proeft het niet. En toch is het overal. Het is hierdoor genieperiger dan grote chemische vervuilingen. Slechts mondjesmaat is er internationale aandacht – en geld ! – voor dit probleem. Wel heeft de EU zojuist 1 miljard euro beschikbaar gesteld aan Oekraïne om een nieuwe sarcofaag om de verwoeste reactor te bouwen. De eerste is na 25 jaar “trouwe” dienst ernstig gaan scheuren, waardoor er weer nieuwe radioactiviteit vrijkomt.

Vertaling: Radioactieve milieuverontreiniging! Het plukken van paddestoelen en bessen alleen met verplichte toestemming van radiometrisch centrum. Controle!

Relativerend: een week verblijf in deze regio staat qua radioactiviteit gelijk aan één transatlantische vlucht.

Stempels en handtekeningen: nooit genoeg.

De grens. De grens EU uit. De grens Wit-Rusland in. De grens tussen democratie en dictatuur? In ieder geval hebben wij 3 grensovergangen nodig om Wit-Rusland binnen te komen. Bij de eerste zijn we als voertuig te groot en te zwaar, bij de tweede blijkt na ruim 3 uur dat we hier ook niet mogen/moeten zijn. Formeel zijn we dan al in Wit-Rusland en moeten we weer terug naar Polen. Ons single-entry-visum is dan wel al afgestempeld. Op de foto zie je dat we papieren hebben om dat probleem hopelijk op te lossen..De derde grensovergang – ruim 50 km verderop – daar lukt het wel en rond middernacht zijn we echt in Belarus!

Planning maken.

Nu zijn we dus in Wit-Rusland, in Belarus. Voor de visumaanvraag hebben we een reisroute opgegeven. Op een doodstille plek maken we een nieuwe planning. We willen twee nationale parken bezoeken, maar ook steden als Brest, Pinsk en Gomel. Behalve doodstil is het hier ook aardedonker. Voor sterrenliefhebbers is het hier een paradijs. Wij herkennen niet veel meer dan de Grote Beer, het steelpannetje aan de hemel..

Het fort bij Brest en de Sovjet-verheerlijking.

Brest is pas sinds 1945 (weer) Wit-Russisch. In de Tweede Wereldoorlog had Brest een belangrijke rol. Toen Hitler in juni 1941 de Sovjet-Unie binnenviel hielden de mannen bij Brest lang vol. Ten koste van vele doden werd hier het moreel van de gehele Sovjetunie klaargestoomd voor een nietsontziende strijd tegen de Nazi’s. Mede hierdoor zijn er van de 50 miljoen doden uit WO-2 25 miljoen afkomstig uit de Sovjetunie.

Wilde zwijnen tijdens fietstocht.

We hadden al een keer een hert gezien op een overnachtingsplekje. Deze keer komen we tijdens een fietstocht wilde zwijnen tegen. Eentje liet zich vastleggen op de foto. We zitten dus in een Nationaal Park dat zijn bestaan te danken heeft aan vroegere vorsten en tsaren, Zij beschouwden de meer dan 100.000 ha bos als privébezit en daardoor werd er niet overbejaagd, niet te veel gekapt en vooral geen dorpjes aangelegd

Hardlopen is ook rust.

De temperaturen zitten weer onder de 30 graden Celcius. Dus heerlijk hardloopweer. Cock maakt een rondje van 13 km. Er zijn wat hekken en sloten die de route wat complexer maken, maar uiteindelijk wordt de BraVo weer bereikt. Roelien doet het wat rustiger aan en leest met een weids uitzicht een mooi boek. Hoewel er ook aardig wat Witrussische mannen langskomen die steeds vragen of zij alleen rondreist met die mooie auto.

Wij zijn hier NIET de langzaamste!

We blijven nog even aan de zuidkant van Belarus. Eerst wat praktische zaken regelen: watertanks bijvullen, diesel tanken en boodschappen doen. Verder bezoeken we Pinsk, een oude stad waar verschillende religieuze bezienswaardigheden zijn. We bezoeken een Jezuïetenklooster waar nu vooral een streekmuseum in gehuisvest is.

Het is ook in Pinsk dat we een marktje bezoeken. We kopen pruimen, peren, penen (triple-P?) en ook aardappelen en tomaten. We merken dat de keus een stuk grote is dan in 1994 toen we in Rusland steeds aan de kool moesten.

Overigens zitten we nu minder dan 100 km van Tsjernobyl. Daarover volgende keer meer.

Rust in de Harz.

Dit eerste echte bericht van de Wit-Ruslandreis 2013 begint met de 3 R’s: rust, revolutie en rooms-katholiek. De rust vinden we in het Duitse Harzgebergte op de oude grens tussen West- en Oost-Duitschland. Hier zijn de hoogste bergen die we deze reis zullen tegenkomen. Al wandelend, fietsend en zwemmend halen we het tot 600 meter über Meeres. De hoogste top – de Brocken – hebben we 10 jaar geleden al beklommen.

Revolutie in Polen: het communisme viel langzaam om tussen 1956 en 1981.

In Poznan in Polen merken we dat we hier deelnemer zijn van het Midden-Europese landklimaat. Op een hete zomerdag verkennen we Poznan. Deze stad is in de veelbewogen (letterlijk als het over de landsgrenzen gaat) geschiedenis zo nu en dan hoofdstad. En nu nog steeds een belangrijke stad. Vandaar dat hier ook de nodige nationale gedenkplaatsen zijn. Zoals op de foto hiernaast van het verzet tegen het communisme.

De eerste aanzet was in 1956 en uiteindelijk na nog wat stevige protesten – en tientallen doden – werd in 1981 Solidarnosc toegestaan, de vakbondsbeweging van de scheepswerfarbeiders met de leider Lech Walensa. Dat bleek later een onomkeerbare stap te zijn, waardoor ook in Polen het communistische éénpartijsysteem verdween.

De 22-jarige Christofer deelt met ons zijn levensverhaal.

De ene keer staan we tussen graanvelden zover het oog reikt en halen enorme combines het graan binnen. Deze keer zitten we tussen de kleine graanveldjes en wordt met kleine tractoren het werk gedaan. Dat gaat tot diep in de avond door. Wij zijn een boerenzandweg opgereden en hebben zicht op dat harde geploeter. Dan komst Christofer langs op zijn fiets. Hij is al wat aangeschoten, maar wil graag met ons in het Engels babbelen. Het is voor het eerst in zijn leven dat ie met iemand een gesprek voert in een vreemde taal. Hij is daar zelf heel verbaasd over en blijft dat herhalen tegen ons ‘guys’. Zijn favoriete zin is namelijk: ‘Hi you guys, first of all’ en daarna kon er van alles volgen. Hij is timmerman, maar is veel liever bezig met rappen. Daar verdient ie ook een beetje geld mee. Liefst zou ie de hamer in de hoek gooien, maar ja… Na een biertje van ons, hebben we hem maar op de fiets gezet, anders had ie waarschijnlijk bij ons zijn roes uit willen slapen.

De laatste R: die van rooms-katholiek.

We hebben een paar stukken tolweg gereden, maar na een stevig ‘gesprek’ met de Road Tax Inspection zijn we weer de kleinere wegen opgegaan. De Inspectie was van mening dat wij een vrachtauto zijn, maar de mensen bij de tolpoortjes lieten ons betalen voor een gewone personenauto. Wie heeft er nu gelijk? Overigens hoefden we de laatste keer helemaal niet te betalen, omdat de jongedame helemaal niet begreep in welke categorie wij thuishoren. Maakt allemaal niet uit, wij gaan  lekker binnendoor. En dan kom je veel meer tegen. Zoals een processie, waarvan de pelgrims iets verder op uitgedroogd in de berm lagen en nauwelijks de moeite namen om wat ruimte voor ons te maken. Zou hun geloof zo sterk zijn dat als er een band van ons (toch 2000kg) over hun hand rijdt, dat niet opgemerkt wordt?

Het felbegeerde visum.

Eindelijk kunnen we nu écht met de voorbereiding beginnen voor onze reis naar Wit-Rusland. Slechts een paar dagen voor vertrek zijn onze paspoorten weer terug. Met daarin het zo gewenste visum en de bijbehorende zegels en stempels. De Wit-Russen vinden het blijkbaar gek dat je geen vaste reisroute (marsroute) hebt, geen hotels gebruikt en niet aan kan geven via welke grensovergang je binnenkomt en er uitgaat. Uiteindelijk kregen we het allemaal uitgelegd. En dat voor slechts 337 euro.

Onze nieuwe GPS.

Net zo duur is onze nieuwe GPS: een Garmin Oregon 600. Hierop hebben we nu gedetailleerde kaarten staan van Polen en Wit-Rusland. Lang leve de open source kaarten. Je ziet op de foto ervan (hiernaast) dat de hoofdstad Minsk slechts 1520km vanaf Breukelen is. Vorig jaar zaten we in Portugal met de BraVo: dat is verder weg.

Nieuw filter.

Sinds het Midden-Oosten (lees daarover bijvoorbeeld hier) hebben we geen drinkwaterfilter meer gebruikt aan boord. Voor Wit-Rusland lijkt het ons wel weer handig. We willen zo lang mogelijk Pools water gebruiken. Wit-Rusland is immers het grootste slachtoffer van de kernramp in Tsjernobyl en heeft nog steeds besmet land en water. Ben je een beetje kwijt hoe het ook alweer zat met dat nucleaire experiment in 1986 in Oekraïne? Lees dan hier.

Oh ja, als je nog iets leuks wil lezen over de Witrussische president Aleksandr Loekasjenko, lees dan hier.